Προπόνηση Τριάθλου : Περιοδικότητα

Προπόνηση Τριάθλου : Περιοδικότητα

Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης – Γιάννης Ψαρέλης (BSc, MSc, MBA) Προπονητής Τριάθλου (Κινητό : 6937179260 & Email : smartsportcoach@hotmail.com)

Εισαγωγή

Η σύγχρονη προπονητική μεθοδολογία βασίζεται στην εργασία των Σοβιετικών προπονητών την δεκαετία του 1950, οπότε και οι αθλητές της χώρας αυτής είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα στον υψηλό αθλητισμό. Η «περιοδικότητα» είναι όρος που αποδίδεται στον καθηγητή L.P.Matveyev   και θεωρείται συνώνυμο του σχεδιασμού της προπόνησης (Verhoshansky 1998, Verchoshanskij Juri V 1999).

H μέθοδος  πλέον δέχεται κριτική για τους αρκετούς λόγους όπως :

• Θεωρείται ότι δεν βασίζεται σε επιστημονικούς όρους της φυσιολογίας του ανθρώπου.
• Δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των σύγχρονων αθλητών που έχουν μεγάλης διάρκειας αγωνιστικές περιόδους
• Αθλητές που δεν την χρησιμοποιούν έχουν καλύτερα αποτελέσματα κ.λπ.

Φυσικά υπάρχουν και υπέρμαχοι της μεθόδου, π.χ. Platonov (Lyakh et al. 2014), Tudor Bompa, … Καθένας από τους ερευνητές πάνω στην περιοδικότητα διατυπώνει κάποιες αρχές που δημιουργούν μία ξεχωριστή προπονητική σχολή και μία διαφορετική σχολή και ονομασία περιοδικότητας.

Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι υπάρχουν και άλλοι ερευνητές, ακαδημαϊκοί και προπονητές που θεωρούν ότι η περιοδικότητα βασίζεται στο μοντέλο GAS (General Adaptation Syndrome) του Hans Seyle (Friel & Vance 2013, Joyce & Lewindon 2014).

Ορισμός

Ως ορισμό της περιοδικότητας θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι : « H μεταβολή του όγκου και της έντασης σε διακριτούς κύκλους σε σχέση με τον χρόνο ώστε να προετοιμαστεί κάποιος για έναν αγώνα στόχο». (Klion M, 2013 & Nilsen et al )

Κατηγοριοποίηση των μορφών περιοδικότητας

Οι  τύποι περιοδικότητας  πλέον κατηγοριοποιούνται πλέον με διάφορα κριτήρια π.χ. :

Γραμμική και μη γραμμική περιοδικότητα- Εάν υπάρχει σε κάθε μεσόκυκλο η στόχευση ενός ενεργειακού συστήματος (γραμμική, πηγαίνοντας από την χαμηλή στην υψηλή ένταση) ή όχι (χρησιμοποίηση διαφόρων ενεργειακών συστημάτων που αναπτύσσει ταυτόχρονα) (Klion M, 2013).

Κλασσική ή αντίστροφη περιοδικότητα. Εάν ο μακρόκυκλος ξεκινάει με φορτία χαμηλής έντασης και υψηλό όγκο και σταδιακά αυξάνεται η ένταση (κλασσική περιοδικότητα) ή  ξεκινάμε τον μακρόκυκλο με αγωνιστικές εντάσεις και χαμηλό  όγκο και σταδιακά χτίζουμε τον όγκο (αντίστροφη περιοδικότητα).

Block Periodisation

Πέρα από τα παραπάνω ιδιαίτερη αίσθηση -με υπέρμαχους  (Issurin) και επικριτές (Koprovica, 2012) – έχει η περιοδικότητα σε μπλοκ (block periodisation) που έχει ως γενική ιδέα  « την χρήση και την αλληλουχία εξειδικευμένων μεσόκυκλων – που ονομάζονται μπλοκ- όπου υψηλά προπονητικά φορτία εστιάζουν σε ένα μικρό αριθμό κινητικών και τεχνικών δεξιοτήτων». (Issurin 2008, Issurin 2009).

Υπάρχει μία έντονη ακαδημαϊκή και προπονητική διαμάχη σχετικές με τις μεθόδους αλλά και τους ορισμούς σε όλο το φάσμα της περιοδικότητας που όλο και γίνεται πιο έντονο με τα χρόνια.

Συμπέρασμα

Οι τύποι της περιοδικότητας είναι πλέον δεκάδες. Δεν μπορούμε να τους παρουσιάσουμε όλους σε αυτό to newsletter. Το μόνο που χρειάζεται να μας μείνει είναι ότι υπάρχει σημαντική δυσκολία επιστημονικής τεκμηρίωσης σε όλα τα μοντέλα καθώς και ότι αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως ανάγκη κλασσικής περιοδικότητας (με  πολλά χαμηλής έντασης χιλιόμετρα σε κάποια φάση της γενικής προετοιμασίας  του μακρόκυκλου) αμφισβητείται έντονα.

Τι κάνουμε εμείς ;

Ακολουθούμε μία μη γραμμική και με πολλά στοιχεία block περιοδικότητας.

Βασικό χαρακτηριστικό  έχουμε την συνεχή και δυναμική εξέλιξη (μεταβολή) των προπονητικών φορτίων ώστε να προσαρμόζονται στις ρεαλιστικές και βέλτιστες δυνατότητες προπονητικών προσαρμογών  του κάθε αθλητή/ -τριας με όσο το δυνατόν μείωση του ρίσκου οπισθοδρόμησης (λόγω τραυματισμών, non functional overreaching).

Με δεδομένο ότι δεν είναι εφικτό το στρες από τις υπόλοιπες υποχρεώσεις της ζωής μας να παραμείνει σταθερό οφείλουμε να κάνουμε συνεχείς αναπροσαρμογές.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι η συνεχής αλλαγή των προπονητικών ερεθισμάτων τόσο σε μορφή, ένταση όσο και στόχους ώστε να αναπτυχθεί ολιστικά ο αθλητής , ιδιαίτερα στην βασική προετοιμασία πριν να γίνει εξειδικευμένη η προετοιμασία για τους αγώνες που θα επιλέξει.

Στις επόμενες εβδομάδες –λόγω των πρώτων αγώνων- θα κάνουμε πιο εξειδικευμένη προπόνηση, καθώς πλέον προσπαθούμε να βοηθήσουμε το σώμα μας να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε αγώνα.

Δίνεται έμφαση στην μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του αθλητή και στην καλλιέργεια των απαραίτητων νοητικών και ψυχικών δεξιοτήτων για να μπορέσει να επιτύχει στα αθλήματα αντοχής.

Στόχος η προσπάθεια εύρεσης της περιοχής βελτιστοποίησης των παρακάτω δύο καμπυλών :

Α. % Ποσοστό βελτίωσης

ΑΒ. % Πιθανότητα οπισθοδρόμησης σε σχέση με τα προπονητικά φορτία (Όγκος Χ ένταση Χ συχνότητα)

 Τι δεν κάνουμε ;

• Γραμμική προσέγγιση με αλγοριθμική αύξηση φορτίων κάτι που κυριαρχεί στα e-coaching προγράμματα. Π.χ τη μία εβδομάδα 60’ την επόμενη 70’.
• Κλασσική πυραμίδα με βασική προετοιμασία με πολλά χιλιόμετρα/ ώρες σε χαμηλή ένταση, κάτι το οποίο σχεδιαστικά είναι το πιο εύκολο.
• Εβδομαδιαία ίδια προγράμματα με προπονήσεις που πολύ πιστεύουν ως βασικές (ένα μεγάλο long run, ένα brick) με εξαίρεση τους αθλητές που με εμμονή επιζητούν κάτι τέτοιο.
• Έτοιμα προγράμματα και ίδια για όλους
• Μονοδιάστατα προγράμματα για ανάπτυξη μία οργανικής/ αθλητικής αξίας
• ….

Βιβλιογραφία

1. Issurin Vladimir B., Block Periodization versus traditional training theory : a review. The Journal  of Sports Medicine and  Physical Fitness 2008 ; 48: 65-75.
2. Issurin Vladimir B., New Horizons for the methodology and physiology of training Periodization . Sports Medecine 2010: 40 (3) 189 -206
3. Koprivica V. Block periodization. 2012. SportLogia 8 (2), 93-99
4. Lyakh Vladimir, Mikotajec Kazimierz, Bujas Przemystaw, Lytkowycz Ryszard. Review of Platonov’s “Sports Training Periodization. General Theory and its Practical Application”-Kiev Olympic Literature, 2013.  2014 Journal of Human Kinetics volume 44/2014, 259-263

Επιπρόσθετη Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε

1. Bompa Tudor. Annual Planning, Periodisation and its variations. Date not been specified. FISA Coaching Development Programme Course – Level III, Section
2. Friel Joe & Vance Jim –Editors- Triathlon Science.2013 Human kinetics Chapter for periodization written by Gregor Stephen (pages 311-325)
3. Hansen Alexa. Periodization : Linear vs. Non- Linear. Date not specified. Alberta Sport Development Centre.
4. Joyce David & Lewindon –Editors- High Performance Training for Sports. Chapter «Planning a performance programme” written by Benjamin Rosenblatt (pages 247-257)
5. Issurin Vladimir B., Block Periodization: Breakthrough in Sport Training, 2008. Ultimate Athletes Concepts.
6. Klion M, Jacobson T. Triathlon Anatomy.2013. Human Kinetics
7. Grantham Nick, Base endurance : move forwards with reverse periodisation
8. Nilsen Thor S., Dalgenault Ted, Smith M. Editors. Basic Training Methodology FISA/ International Federation of Rowing Coaching manual, chapter 4
9. Verhoshansky J. Main features of a modern scientific sports training theory. 1999.Translated from Alessandro Lombardi, Found in New Studies in Athletics from CONI internal documents
10. Verhoshansky Yuri. The end of “periodization in the training of high performance sport”. Originally published in Leistungsport, Germany, Vol 28 No.5 September 1998. The abbreviated translation is reprinted from SA Sports Institute’s documentation services. (with permission from Modern Athlete and coach)
11. Verchoshanskij Juri V. The end of “periodisation” of training in top-class sport. 1999. New Studies in athletics by IAAF 14:1; 47-55